Najnowszy wpis stanowi kontynuację problematyki sporządzenia testamentu własnoręcznego. Omówimy również znaczenie samej czynności ogłoszenia przez właściwy Sąd Rejonowy.
W poprzednim wpisie przedstawiono warunki minimalne którym powinien odpowiadać testament własnoręczny (holograficzny).
Co gdy taki sporządzony przez nas testament zaginie?
W razie zaginięcia lub zniszczenia testamentu jego treść oraz fakt sporządzenia w przepisanej formie ustala się na podstawie wszelkich dopuszczalnych środków dowodowych (art. 246 k.p.c. w zw. z art. 13 § 2 k.p.c.),
W konsekwencji powyższego można stwierdzić, że podstawą dziedziczenia może być nawet testament własnoręczny który zaginął, bądź został ukryty.
Jak zauważył Sąd Apelacyjny w Warszawie za Sądem Najwyższym: „W takim przypadku dopuszczalne jest ustalenie w postępowaniu dowodowym zarówno faktu sporządzenia, jak i treści testamentu, który stanowi wówczas podstawę dziedziczenia
Natomiast w uchwale Sądu Najwyższego z dnia z dnia 29 maja 1987 r. (III CZP 25/87) stwierdzono, że:
„treść zaginionego testamentu własnoręcznego oraz fakt sporządzenia tego testamentu w przepisanej formie ustala – na podstawie wszelkich środków dowodowych – sąd spadku, jako przesłankę rozstrzygnięcia o dziedziczeniu, w postępowaniu o stwierdzenie nabycia spadku albo w postępowaniu o uchylenie lub zmianę stwierdzenia nabycia spadku”.
W uzasadnieniu tej uchwały Sąd Najwyższy podkreślił, że:
„testament traci skuteczność z chwilą odwołania go – wyraźnie lub w sposób dorozumiany (art. 946, 947 k.c.) – przez testatora (art. 943 k.c.).
Dlatego, nie będąc odwołaniem – zarówno zagubienie, jak i samowolne zniszczenie go przez osobę trzecią – nie prowadzi do pozbawienia testamentu własnoręcznego mocy prawnej.
Zajście takiego zdarzenia aktualizuje więc tylko potrzebę odtworzenia formy i ustalenia treści zagubionego (samowolnie zniszczonego przez osobę trzecią) testamentu własnoręcznego.
Testament sporządzony w tej formie ma charakter dokumentu prywatnego (art. 245 k.p.c.). Toteż, w braku ograniczeń w tym względzie, dopuszczalne jest wykazywanie za pomocą wszelkich środków dowodowych (nie wyłączając dowodu z zeznań świadków oraz z przesłuchania stron) faktu sporządzenia testamentu własnoręcznego w przepisanej formie oraz jego treści (art. 246 k.p.c.)”.
Co zaś tyczy się samej czynności ogłoszenia testamentu przez właściwy Sąd Rejonowy –
Ma ono na celu urzędowe potwierdzenie faktu złożenia testamentu, stanu i cech testamentu, zabezpieczenie go przed możliwością usunięcia, zniszczenia lub uszkodzenia, zapewnienie realizacji ostatniej woli spadkodawcy oraz w miarę możności poinformowanie osób zainteresowanych o istnieniu testamentu
(J. Pietrzykowski (w:) Kodeks postępowania cywilnego. Komentarz do artykułów 506-1088, pod red. K. Piaseckiego, t. II, Warszawa 2006, s. 321-322).
Ogłoszenie testamentu przez właściwy Sąd Rejonowy ma istotne znaczenie prawne – wywołuje skutki procesowe (por. art. 670 k.p.c. – Sąd m.in. bada z urzędu kto jest spadkobiercą), jak i materialnoprawne (art. 927 § 3 k.c. – zdolność dziedziczenia fundacji, 970 k.c. – wymagalność zapisu i 1007 § 1 k.c. – termin przedawnienia roszczenia z zachowku i zmniejszenie zapisu zwykłego, polecenia).
Na podstawie: Wyrok Sądu Apelacyjnego w Warszawie z dnia 5 lutego 2015 roku, sygn. I ACa 1169/14, nr 1665861
foto: pexels.com
